Olifanten-misere in Zimbabwe

Geschreven op

October 19, 2019

in

Er loopt een verdwaalde olifantenpeuter vlakbij onze kampeerplek. Al een paar dagen volgens Oscar, een jonge Zimbabwaan die ons kamp onderhoudt. Dat zou wel eens een makkelijke maaltijd kunnen worden. Nog diezelfde middag halen een indrukwekkende mannetjesleeuw en zijn gespierde gezellin het olifantje neer. Rauw, snel en meedogenloos. Zoiets hebben we nog nooit zo dichtbij gezien en we zijn er stil van. Als het beestje de laatste adem uitblaast, zien we de leeuwin het veld in lopen en roepen. Bijna fluisterend. Al snel komt de rest van de troep vanuit verschillende kanten aanlopen. Een tweede man, nog drie vrouwen en zes welpjes schuiven aan bij het feestmaal. Maar niet zonder elkaar eerst uitgebreid te begroeten. Er is weinig tijd om het gebeuren te laten bezinken want in de twee dagen die volgen worden nog drie kleuter-olifantjes door de groep leeuwen gedood. Niet omdat ze nog honger hebben, maar omdat de gelegenheid zich gemakkelijk voordoet.

In Hwange, het nationale park in Zimbabwe waar we als vrijwilliger gaan helpen bij de jaarlijkse telling van de dieren, leven normaal ongeveer 40.000 olifanten. Aangetrokken door het water daar, wordt er een migratie van een vergelijkbaar aantal dieren vanuit Botswana naar Zimbabwe verwacht. De doorgaans zachtaardige reuzen laten zich daarbij door niets of niemand tegenhouden. We worden onderweg gewaarschuwd om vooral afstand te houden. Niet zo’n praktisch advies als je je realiseert dat we na de grensovergang van Pandamatenga vrijwel gelijk op een éénsporig pad belanden dat tussen dichte bebossing naar Hwange leidt. Afstand houden willen we zeker. Graag zelfs. Maar dan moeten we ze natuurlijk wel eerst kunnen zien

Onderweg door Botswana merkten we al dat de sfeer rondom de olifanten anders is dan de laatste keer in juni. Grimmiger. Het gebied wordt dit jaar getroffen door grote droogte en de grijze reuzen zijn duidelijk geïrriteerd. Bij een late douche in Elephant Sands valt me op dat er een deel van het rieten dak van het toiletgebouw vernield is. Maar ik denk er verder niet over na. Ik schrik me dan ook wild als er opeens een grote grijze slurf naar binnen komt en het douchehok met een nevel van afvalwater besproeit alvorens hij probeert aan de douchekop te lurken. Zover en vastberaden hebben we de dieren nog niet eerder pogingen zien doen om binnen te komen. Ik snap dat wel. Vers douchewater smaakt vast en zeker beter dan rioolwater

Ook bij de grote waterbakken buiten wordt veel geduwd, de koppen met een rotklap tegen elkaar aangeramd en met de slagtanden gemeen in elkaars billen gepord. Twee dames, elk met een klein kalfje, krijgen het met elkaar aan de stok. Met verbijsterend gemak wordt één van de dames, luid schreeuwend op haar rug tegen de grond gedrukt. Even ziet het er naar uit dat de ruziezoekster met haar volle gewicht door zal drukken maar ze laat los en helpt de andere olifant zelfs met haar slurf weer op de been. Ze heeft kennelijk haar punt gemaakt. De volgende ochtend wordt er, bij het eerste licht rond half zes, een olifant met donderende klap tegen het toiletgebouw gedrukt, dat met veel geraas gedeeltelijk bezwijkt onder zoveel kilo’s.

We trekken twee dagen door het immense Hwange voordat we ons melden bij Ngweshla, de basis van waaruit we de volgende dag zullen vertrekken naar onze ‘eigen’ waterpoel om dieren te tellen en op gezette tijden de buitentemperatuur te registreren . Het categorisch in kaart brengen van deze informatie is al sinds 50 jaar een particulier initiatief. Van de overheid valt namelijk inmiddels niet veel meer te verwachten. Economisch wanbeleid en corruptie hebben het eens zo welvarende Zimbabwe naar de rand van de afgrond gebracht met o.a. hyperinflatie en een ernstige brandstoftekort als resultaat.

We boffen. Als uitvalsbasis hebben we een prachtige kampeerplek gekregen met uitzicht op een drukbezochte pan. Er lopen giraffen, sabelantilopen, zebra’s, kudu’s, wrattenzwijnen, gnoes, bavianen, vervet-aapjes, roan- antilopen en natuurlijk talrijke olifanten. In de drukte raken jonge dieren hun groep nog weleens kwijt of kunnen ze, door gebrek aan voedsel, op enig moment het tempo van de kudde niet meer bijhouden.

Er gebeurt van alles in het zicht van onze kampeerplek en in de avond en nacht horen we niet alleen het gesmak en gebrul van de leeuwen maar horen we ook dat er verschillende kuddes olifanten proberen de roofdieren bij een karkas weg te jagen. Op hun beurt proberen zij zich weer te verschansen achter een grote termietenheuvel precies bij onze ingang. We slapen twintig meter van een groep met bloed besmeurde leeuwen, verlicht door de volle maan, alleen beschermd door een mager, beschadigd kippengaasje en takken om de boel rechtop te houden Dat maakt het verhaal helemaal spannend. Van Oscar hoeven we niets te verwachten. Vanaf zonsondergang heeft hij zich al verschanst in zijn eigen huisje.

In alle consternatie zouden we bijna vergeten dat we eigenlijk kwamen om beesten te tellen. Wij hebben een eenzame plek toegewezen gekregen, diep in de ‘Wilderness’-concessie, dat de rest van het jaar alleen toegankelijk is voor de bezoekers van de exclusieve lodges in het gebied. Met acht auto’s vormen we een colonne en zoeken tussen de kuddes olifanten, buffels en gnoes de weg naar elk onze eigen plek om 24 uur, onafgebroken, dieren te tellen. De plekken zijn ver verwijderd van elkaar ( 10 tot 30 km zandweg) en ,zonder uitzondering, uniek vanwege hun verlatenheid. Wij registreren meer dan tweehonderd dieren die meestal onverwacht uit de Mopani-bosjes opduiken of uit het bos achter onze wagen. We staan aan de hoge kant van de pan onder een boom waardoor we een klein beetje zekerheid denken te hebben dat vooral de grote olifanten ons zullen negeren. Het blijft altijd spannend zo met zijn tweeën in de donkere bush. Na 24 uur zoeken we onze buren weer op, die ,zoals afgesproken, op ons zullen wachten. We treffen ze rond lunchtijd, goedgemutst, ergens midden in de Afrikaanse wildernis, met zicht op een hete en zonovergoten pan. In plaats van de gebruikelijke melkthee staat er dit keer een gin en tonic met tinkelende ijsblokjes op ons te wachten. Een fantastische afsluiting van een fantastische ervaring.